2 yaşından itibaren kasların ve mesanenin gelişmesi ile çocuklar tuvalet alışkanlığı kazanabilecek bir sürece girerler.
Bezden tuvalete geçiş için tam anlamıyla belirli bir yaş ve zaman yoktur, her çocuğun bireysel hazır oluş zamanı vardır.
Çocuğunuzun hazır olduğunu anlayabilmek için bazı sinyalleri görmemiz gerekir. Bunlar:
-Gün içinde birkaç saat kuru kalabiliyor mu?
-Tuvaletini yapmadan önce veya sonra saklanarak ya da söyleyerek herhangi bir sinyal veriyor mu?
-Kendi ıslaklığından rahatsız oluyor ve bezini değişmenizi istiyor mu?
-Merdiven basamaklarını inip çıkma ve eğilip kalkma gibi bedensel becerileri yapabiliyor mu?
-Motor becerileri giyinip soyunurken sizden daha az yardım alabilmesi ve alt giyimini kendi çekip indirmesi kadar gelişmiş mi?
-Basit cümlelerle kendini ifade edebiliyor ve bedensel değişimlerini söyleyebiliyor mu? (Acıktım, susadım, terledim gibi)
Bu sinyallerden çoğunu sağlayan bir çocuğun bez bırakma sürecine hazır olduğunu düşünebiliriz.
Beze geçişi ise yakın zamanda çocuğun hayatında olmuş veya olacak bazı süreçlerde ötelememiz gerekir. Bunlar:
-Yeni bir kardeşin hayatına katılması
-Okula başlama
-Bakıcı değişimi
-Taşınma
-Anne-babanın boşanması
-Kayıp ve yas
Tüm bu sinyaller ve rutin yaşantımıza baktıktan sonra çocuğu artık bilişsel ve duygusal olarak sürece hazırlamak gerekir.
Bu geçişte çocuğa en iyi eşlik edecek yol, oyunlar oynamak ve tuvalet süreci ile ilgili kitaplar okumak olacaktır. (Önerdiğim kitapları en sona yazacağım)
Çocuğun bebeklerine/sevdiği kahramanlara çiş yaptırmak, onları tuvalete oturtmak, bezlerini bağlayıp çıkartmak gibi oyunlar kurmasını sağlayabiliriz.
Çocukla beraber kakanın/çişin nasıl üretildiği, nereye gittikleri, vücudumuzla ilgili bilgiler veren keyifli kitaplar okunabilir.
Ebeveyn ile oyun oynarken yetişkinin tuvaleti geldiğini dile getirmesi ve gidip yapıp geri gelmesi çocuğun doğal akışı görmesi için destekleyici olacaktır.
Ebeveynin tuvalete gittiğinde kapıyı açık tutması ve çocuğun gözlemlemesi sürece yardımcı olacaktır.
Sürece başlamaya karar verildikten sonra çocukla birlikte iç çamaşırı seçmeye özen gösterin. Sevdiği renklerden ve tasarımdan oluşan, onun dahil olduğu bir alışveriş planlayın.
Lazımlık Kullanımı:
2-2.5 yaşlarındaki çocuklar daha çok başarı odaklı oldukları için lazımlık bu süreci biraz daha kolaylaştırabilir. Eğer çocuk tuvalete gitmeye karşı daha dirençli ise lazımlık ile sürece başlanabilir.
Burada lazımlık, her tuvaleti geldiğinde yapabilmesi ve başarma hissini tadabilmesi için önemlidir.
Lazımlığa yapılan kaka/çiş daha sonra çocuk ile beraber tuvalete dökülebilir.
Lazımlık, çocuğun gerçekten bez bırakma sürecine başlamasından en fazla bir-iki hafta önce çocuğun hayatına dahil olmalıdır. Sürekli gözünün önünde ama oturmuyorsa kaldırılıp süreç başlayacakken tekrar ortaya çıkarılmalıdır.
Geçiş sürecinde evden dışarı çıkmamız gereken durumlarda lazımlığı yanımızda taşımamız mümkündür.
Ebeveynin hazır oluşu belki de bu süreçteki en önemli unsurlardan biri. Sabırlı, şefkatli, duyarlı ve anlayışlı olmak çocuğun bu süreci daha güvenli geçirmesini sağlayacaktır.
Ebeveyn, geçiş sürecinde kazaların yaşanmasına hazırlıklı olmalı, ev içi düzeni ayarlamalıdır.
Ebeveynin yaşadığı stresi çocuk hızlıca hisseder. Siz kaygılı/gergin/öfkeli olursanız bu süreçten çocuğun başarılı çıkması daha zor olacaktır.
Bu süreci rahat olduğunuz, birkaç gün evde geçirebileceğiniz, yardım alabildiğiniz ve düzeninizi ayarlayabildiğiniz bir zamana koymak en sağlıklısı olacaktır.
Çocuğa sürekli çişin var mı, kakan geldi mi, tuvalete gidelim mi gibi sorular yöneltmeyin.
Tuvaletini yaptığı zamanları ebeveyn bir çizelge gibi tutup o zamanlarda çocuğa hatırlatma yapabilir (kahvaltıdan sonra, uykudan önce gibi).
Ebeveyn kendisi tuvalete giderken çocuğu da lazımlığını alıp gelmesi veya tuvalete yapması için davet edebilir.
Çocuğun bu süreçteki çabasına karşı övgülerde bulunun.
“Kakan gelince nasıl da hemen tuvalete koştun.”
“Çişini yapmak için oyununa ara vermek ne kadar da büyük bir başarı.”
“Nasıl da kocaman bir kaka yaptın!”
"Yapamasan da denemen senin ne kadar çabaladığını gösteriyor.”
Çocukların içindeki güce ve değişikliklere adapte olma becerilerine her zaman güvenin. Gerçekten hazır olan bir çocuğun süreci akışta çözülecektir.
İşler beklendiği gibi gitmediğinde, çocuk zorlandığında, kazalar-kaçırmalar azalmadığında ve bu süreç bir ayı geçtiğinde beze dönmekten çekinmeyin.
Çocukta herhangi bir stres tepkisi veya davranış değişikliği gördüğünüzde uzman desteği almak en sağlıklı adım olacaktır.
Bu süreci destekleyebilecek kitaplar:
Sen Hazırsan Başlıyoruz! - Irmak Kerimoğlu
Senin Kakan Nasıl? - Pötikare Yayınları
Teo'nun Kaka Kitabı - Yağmur Artukmaç ve Psikolog Pınar Çakır
留言